top of page

ICHIGO-ICHIE: Only Once, Never Again

ประสบการณ์กาแฟหนึ่งเดียวที่จะไม่ผ่านมาอีก


Coffee Philosophy, Ichigo-Ichie, ZEN


มีใครที่เคยประทับใจกับกาแฟแก้วนึงมาก ๆ แล้วหลังจากนั้นก็ดริปออกมาไม่เหมือนเดิมอีกเลย ไม่ว่าจะซื้อเมล็ดเดิมมาอีก หรือไปชิมที่ร้านไหน ๆ ก็ไม่เหมือนกับกาแฟแก้วนั้นอีก… กลายเป็นประสบการณ์ครั้งเดียวในชีวิตไปเลย

.

ไม่ใช่เฉพาะกับการดื่มกาแฟ กับเหตุการณ์หลาย ๆ อย่างในชีวิตที่ผ่านเข้ามานั้น เป็นเหตุการณ์แค่เพียงครั้งเดียว และจะไม่เกิดขึ้นอีก… ปรัชญานี้ในวัฒนธรรมการดื่มชาของญี่ปุ่น(茶道)เรียกว่า 一期一会・Ichigo-Ichie (ออกเสียงว่า“อิจิโกะ อิจิเอะ”) แปลว่า “หนึ่งชีวิต หนึ่งพบพาน”


一期一会・Ichigo-Ichie เป็นวลีที่ 千利休(Sen no Rikyu) บิดาแห่งพิธีชงชาเป็นผู้กล่าว และลูกศิษย์ของเขาได้บันทึกเอาไว้ ซึ่งปัจจุบันได้ถูกใช้อย่างกว้างขวาง และมีการตีความความหมายไปหลายรูปแบบ


ในบทความนี้ ZMITH จะมาเล่าให้ฟังเกี่ยวกับปรัชญา ZEN ที่โด่งดังนี้ และการตีความในรูปแบบต่าง ๆ และเราจะสามารถเอาไปปรับใช้กับวัฒนธรรมกาแฟได้อย่างไร


一生の一度の会

Meeting of the lifetime


จะมีคนหลาย ๆ คนที่ในชีวิตนี้เราจะได้เจอเพียงครั้งเดียวเท่านั้น ซึ่งสำหรับบางคนอาจจะเข้าใจว่า “ชีวิตนี้เจอกันแค่ครั้งเดียว อย่าไปคิดอะไรมาก” ซึ่งเป็นเหตุผลที่จะ “ไม่ใส่ใจ” ในการพบกันครั้งนั้น เนื่องจากไม่สำคัญ เพราะสิ่งที่เราทำจะไม่ส่งผลอะไรกับอนาคต (ก็จะไม่เจอกันแล้วนี่)… ซึ่งก็เป็นวิธีคิดแบบนึง


แต่สำหรับวิธีคิดแบบ 一期一会・Ichigo-Ichie คือ การพบกันครั้งเดียวนั้น เป็นเหตุการณ์ครั้งเดียวในชีวิต และควรจะ “ให้ความสำคัญ” เป็นอย่างยิ่ง เพราะการพบกันแบบนี้จะไม่ผ่านมาอีก แต่ความประทับใจในการพบกันครั้งนี้ อาจจะอยู่ในความทรงจำตลอดไป ดังนั้น “ความทรงจำ” นั้นจะดีจะร้าย ขึ้นอยู่กับสิ่งที่เกิดขึ้นระหว่างการพบกันครั้งนั้น


เช่นเดียวกันกับการดื่มกาแฟ… กาแฟแก้วตรงหน้า อาจจะเป็นประสบการณ์กาแฟเพียงหนึ่งเดียวที่จะไม่มีครั้งไหนเหมือนกับครั้งนี้อีก ซึ่งถ้าเราไม่ใส่ใจในประสบการณ์ครั้งนั้น เราอาจจะพลาดประสบการณ์อันน่าประทับใจที่จะเกิดขึ้นเพียงครั้งเดียวในชีวิตไปเลยก็ได้


ในทางกลับกัน สำหรับคนที่ยืนหลังบาร์ ถ้าเราเข้าใจว่า กาแฟแก้วนั้นจะเป็นประสบการณ์หนึ่งเดียวในชีวิตของผู้ดื่มเราจะตั้งใจทำให้ดีที่สุด เพื่อสร้างประสบการณ์ที่จะประทับอยู่ในความทรงจำของคนที่นั่งอยู่หน้าบาร์… ไม่ใช่แค่การทำกาแฟให้เสร็จไปอีกเสิร์ฟเท่านั้น


การคิดแบบนี้อาจจะฟังดูเวอร์ไปสำหรับคนที่ไม่คุ้นเคยกับวัฒนธรรมญี่ปุ่น แต่นี่คือหนึ่งในกุญแจสำคัญของวัฒนธรรมที่สามารถสร้างความประทับใจให้ผู้คนมากมายที่ได้ไปเยี่ยมเยียนญี่ปุ่น และได้รับบริการที่เราแทบจะลืมไม่ลงไปตลอดชีวิต



今度は最後かもしれない

This may be the last time


อีกหนึ่งการตีความของ 一期一会・Ichigo-Ichie คือ “การพบกันครั้งนี้ อาจจะเป็นครั้งสุดท้าย(ก็ได้)”


การตีความแบบนี้ได้แนวคิดมาจาก “ความไม่แน่นอน” ซึ่งเป็นความเชื่อเชิงพุทธแบบ Zen (จริง ๆ พุทธแทบทุกนิกายพูดเหมือนกันเรื่องนี้) เพราะเราไม่รู้ว่า “พรุ่งนี้ หรือชาติหน้า อะไรจะมาก่อนกัน”


การตีความนี้จะทำให้เราฉุกคิดว่า อะไรที่ว่าแน่นอน มันอาจจะไม่แน่นอนก็ได้… ลูกค้าประจำที่มาดื่มกาแฟอยู่เนือง ๆวันนึงอาจจะไม่ได้มาอีก หรือคนที่เจอหน้ากันทุกวันอย่างครอบครัว หรือเพื่อนร่วมงาน อาจจะมีเหตุให้ไม่ได้พบกันอีกเลยก็ได้


“การพบกันครั้งนี้ อาจจะเป็นครั้งสุดท้าย”


งานวิจัยทางจิตวิทยาพบว่า เรามักจะสาดอารมณ์ และไม่ใส่ใจความรู้สึกของคนใกล้ตัว หรือคุ้นเคยเป็นอย่างดี เพราะในจิตใต้สำนึกของเราเข้าใจว่าคน ๆ นั้นเป็น “ของตาย” แต่ถ้าการพบกันครั้งนั้นอาจจะเป็น “ครั้งสุดท้าย” ล่ะ? เราอาจจะ “เลือก” ที่จะไม่แสดงกิริยา หรือคำพูดที่ทำร้ายจิตใจอีกฝ่ายก็ได้…


สำหรับคนที่ดื่มกาแฟ… เราจะรู้ได้ยังไงว่ากาแฟแก้วตรงหน้าจะไม่เป็นกาแฟแก้วสุดท้ายในชีวิต… กาแฟตัวนี้อาจจะหมดแล้ว ไม่มีอีกก็ได้ หรืออาจจะมีเหตุทำให้เรากินกาแฟไม่ได้อีกก็ได้


อัตราการตายของมนุษย์คือ 100% ปัญหาคือเราไม่รู้ว่าเมื่อไหร่ และเราจะมั่นใจได้อย่างไรว่าความตายจะไม่มาถึงวันนี้ หรืออีกไม่กี่นาทีข้างหน้า


สำหรับคนที่เป็นคนทำกาแฟ ถ้าคิดว่าสำหรับคนที่ดื่มกาแฟของเรา ประสบการณ์กาแฟครั้งนี้อาจจะเป็นครั้งสุดท้ายในชีวิตของเขาก็ได้ ถ้าเราคิดได้แบบนี้ เราจะไม่มีทางคั่วกาแฟที่มีดีเฟคส่งไปให้ เราจะพยายามดริปกาแฟให้ดีที่สุด หรือให้บริการที่จะสร้างความประทับใจที่สุด (ซึ่งเป็นเรื่องที่ควรจะทำเป็นเรื่องปกติอยู่แล้ว…ไหม?)



最後に

Lastly


กาแฟ… ไม่ว่าจะในฐานะเครื่องดื่ม งานอดิเรก หรืออาชีพ ก็มีบทเรียนมากมายให้เราได้เรียนรู้ และฝึกฝน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องทักษะ เรื่องประสาทสัมผัส… รวมถึงเรื่องปรัชญาชีวิตด้วย


แน่นอนว่าการใช้ชีวิตโดยให้ความสำคัญในทุกขณะจิตแบบ 一期一会・Ichigo-Ichie นั้นดูเหมือนเป็น “อุดมคติ” คนเรามีช่วงหลุด มีช่วงเผลอบ้าง เป็นธรรมชาติ แต่อย่างน้อยถ้าเรา “ตั้งใจ” ที่จะไม่ประมาทกับชีวิต เราจะเห็นคุณค่าและความสำคัญของทุกขณะ


สำหรับคนทำกาแฟ ถ้าเราใช้ปรัชญา 一期一会・Ichigo-Ichie ในการทำกาแฟทุกเสิร์ฟ ในการให้บริการลูกค้าทุกคน ถึงแม้ว่าประสบการณ์กาแฟที่ลูกค้าได้รับอาจจะไม่ได้สมบูรณ์แบบได้ทุกครั้ง แต่อย่างน้อยก็เป็นประสบการณ์กาแฟที่เราใส่ใจ และตั้งใจในการคราฟท์ให้กับคนที่นั่งหน้าบาร์อย่างแน่นอน


เพราะประสบการณ์คืองานคราฟท์


363 views0 comments

Recent Posts

See All

Comments


EXPERIENCES WELL CRAFTED

bottom of page